ARTIKEL | 3 min.
Sekten, we kennen ze veelal van films of onwerkelijke mysterieuze verhalen ergens ver weg aan de andere kant van de wereld. Vreemde groeperingen in dezelfde klederdracht. Aan het hoofd een charismatische goeroe die altijd het laatste woord heeft, en waar vreemde rituelen gebeuren met psychische problemen, seksueel misbruik, financieel en verlies van identiteit tot gevolg.
Maar laten we deze extreme groeperingen even nuanceren en omschrijven en terugbrengen naar de orde van de dag. De recente coronacrisis heeft opnieuw heel wat alarmbellen doen afgaan, en dit was toen en ook nu vooral zichtbaar bij op het eerste zicht groeperingen die wellness en gezondheid aanbieden. Niet alleen religieuze groepen hebben soms de kenmerken van een sektarische beweging, maar ook achter de muur van een brave burgerwoning kunnen mensen in een kwestbare positie in dergelijke groepen terechtkomen. Hetzij in kleinere groepjes waar men dan bijvoorbeeld via Ayahuasca (psychoactief brouwsel dat zowel als sociaal als ceremonieel spiritueel medicijn wordt gebruikt door inheemse volkeren uit het Amazonegebied) of Magic Mushrooms het genezen van de ‘zieke’ psyche belooft. Hoewel er ook veel bericht wordt over de zinvolle werking van dergelijke middelen, is er een grote voorzichtigheid geboden, omdat een professionele begeleiding hierin essentieel is. Alleen kan tegenwoordig iedereen zich zomaar een sjamaan , (gezondheids)coach of mentor noemen – er is namelijk helemaal geen tot weinig controle op in België. En deze praktijken worden al helemaal niet opgevolgd wanneer het misgaat.
NIET HOE MEN ZICH NOEMT, MAAR HOE MEN ZICH GEDRAAGT
Het IACSSO (Informatie- en Adviescentrum inzake Schadelijke
Sektarische Organisaties), onderdeel van de Federale overheidsdienst Justitie, opgericht door de wet van 2 juni 1998 als gevolg van de aanbevelingen van het Parlementair Onderzoek met het oog op de beleidsvorming ter bestrijding van de onwettige praktijken van de sekten en van de gevaren ervan voor de samenleving en voor het individu, inzonderheid voor de minderjarigen, maakte een praktische publieke handleiding Is dat een sekte? die de belangrijkste kenmerken ervan weergeeft.
Toch kan ook het contact met een bedenkelijke groepering schadelijk zijn, zelfs al zijn niet alle kenmerken op het eerste zicht aanwezig. Wanneer degene die in een groepering met schadelijke kenmerken terecht komt, of familie of een partner/vriend heeft die zich daarbij heeft aangesloten, en verontrustend en afgescheiden gedrag vertoont, kan dit al een eerste aanwijzing zijn dat de groep niet gezond en onbetrouwbaar is.
Soms zijn mensen onzeker over zichzelf, of door omstandigheden de weg kwijt en op zoek naar zichzelf. Wanneer ze dan in de verkeerde handen terecht komen zijn ze als een vogel voor kat. De rekrutering binnen groeperingen met sektarische kenmerken begint vaak heel onschuldig en voelt aan als een warm bad, en verloopt subtiel en langzaam. Het is pas na een tijd, wanneer de leider van de groepering vat krijgt op je geest, soms ook je lichaam en je geld, dat er zich ernstige problemen gaan voordoen. De destructieve impact, die het vast komen te zitten in een groepering met sektarische kenmerken teweegbrengt, krijgt te weinig aandacht en is zorgwekkend. In sommige gevallen heeft een sekte zo’n sterke invloed op een individu, dat die psychisch volledig verzwakt, en er daardoor moeilijk uitgeraakt en in een vicieuze cirkel terechtkomt, met soms zelfs zelfdoding tot gevolg.
JONGE MENSEN ZIJN BELANGRIJKE DOELGROEP
De sektarische wereld speelt zich vaak af onder de radar, en veelal speelt ze in op het emotionele en psychische leven van een persoon die dan geleidelijk aan geterroriseerd wordt. Wanneer sekten een dubbele functie uitoefenen op iemand zijn of haar leven, komen slachtoffers hiervan soms in een tweestrijd met zichzelf terecht. Langs de ene kant heeft men niet meer het gevoel alleen te zijn en ergens deel van uit te maken, langs de andere kant isoleert men zich stelselmatig van naasten buiten de groep (gemotiveerd door de goeroe of leider), en voelt men zich buiten de groep meer en meer onbegrepen. Daardoor krijgt men een afhankelijkssituatie, die mensen aan elkaar en aan de sekte bindt. Geheimen en persoonlijke dingen worden gedeeld, waardoor men het gevoel heeft in een vertrouwde omgeving te zijn.
Wanneer men in dergelijke omgeving opgroeit duurt het loskomen lang. Ook de hulpverlening nadien (als men er al uitkomt) kan jaren aanslepen. Aangezien jonge mensen; adolescenten, maar ook kinderen (indien zij hier door gezinsleden in worden meegenomen) nog in volle ontwikkeling zijn, vormen zij een zeer kwetsbare doelgroep, waar ook vaak op gemikt wordt. Deze zijn in die fase van hun leven manipuleerbaar, en makkelijk te misbruiken. Preventie naar deze doelgroep is dan ook essentieel, maar krijgt over het algemeen te weinig aandacht.
‘Goeroes met geitenwollen sokken blijken vaak wolven in schaapsvacht te zijn, dol op cash’
Philippe De Baets
BESTRIJDING VAN SEKTEN GEEN PRIORITEIT IN BELGIË
Volgens de laatste politiesstudies (derde kwartaal 2021) rond sektarische bewegingen en ontsporingen in die richting, zijn er geen krachtige beleidsmaatregelen die dit onderlijnen. Zowel in België als Nederland is dit al even geen politieke prioriteit meer. Mede door het extremisme, het terrorisme en de aanslagen van de afgelopen jaren is in ons land onvoldoende budget vrijgemaakt om aan sektenbestrijding te doen. Daar zit de komende jaren ook weinig verandering in te komen. Maar niet alleen bij ons, ook in Nederland werd het sekte meldpunt (Sektesignaal) in januari 2020 afgeschaft, omdat het ministerie van justitie de subsidie zelf heeft stopgezet. Daar leek er te weinig interesse voor het probleem. Toch blijken ook malafide wellness coaches, yoga teachers en spirituelen met slechte bedoelingen vaak over de grens hun publiek te zoeken. Het komt er dan uiteindlijk op neer dat we meer aan zelfpreventie zullen moeten gaan doen.
Volgens Philippe De Baets, die in België mee de initiatiefnemer was van de studienamiddag rond sektarische bewegingen op 16 september 2021 en meewerkte aan het boek politiestudies 2021, is het niet alleen het IACSSO die aan de alarmbel trekt. “Ook het Zwitserse Infosekta en het Franse Miviludes, experten en gespecialiseerde hulpverleners, maar evenals onderzoeksjournalisten en politici van vooral liberale en sociaal-democratische strekking drukken op de problematiek.”
Magistraten deinzen volgens De Baets terug voor deze problematiek omwille van de grondwettelijke gewaarborgde godsdienstvrijheid. De meeste sekteleden treden vrijwillig toe, maar bevonden of bevinden zich vaak in een bijzonder kwetsbare positie en hopen dat hun nieuwe omgeving soelaas zal bieden. ”Sekten maken net misbruik van deze zwakke positie om te rekruteren en ze te bombarderen met enthousiaste en warme boodschappen, maar mentale manipulatie is niet zo eenvoudig te bewijzen. In een aantal zaken werden zelfs kabinetten van toppolitici benaderd door sektarische groeperingen. Dat was onder meer het geval met Sahaya Yoga die zelfs een rechtszaak aanspande tegen het IACSSO”, vertelt De Baets nog.
De Baets benadrukt de toenemende individualisering en commercialisering van zingeving en spiritualiteit. “Eén van de voorbeelden die ik hierover uitwerkte was een kritisch stuk over ‘mindfulness’. Voor holle slogans moet vaak snel en veel harde valuta worden neergeteld in het bedrijfsleven, maar ook in de, op het eerste zicht, alternatieve milieus.”
Bronnen: eigen onderzoek rond sektarische bewegingen en machtmisbruik / IACSSO / Cahiers Politiestudies jaargang 2021 van Gompel & Svacina.
Artikel: Sofia Van Nuffel
You can read this article in English by clicking here.
Vond je het interessant? Dan kan je dit artikel waarderen met een vrije donatie.
Misflits.be biedt toegang aan iedereen met een oplettend oog en waardering voor buitengewone berichtgeving. We waken er over dat dit ten allen tijde gebeurt op een respectvolle en constructieve manier. We geven geen gevolg aan vragen, berichten en opmerkingen die de waardigheid en het privéleven van mensen kunnen aantasten.
Doe mee aan ons tweedelig lezersonderzoek! (neemt slechts 5 minuten van je tijd, voor Misflits van onschatbare waarde) 1) Wie ben je en wat verwacht je van onafhankelijke media? & 2)Waar wil jij samen met Misflits aan werken?
Op de hoogte blijven via de nieuwsbrief? Schrijf je hier in.